Z cyklu, było i nie ma. Dwór w Tarpnie na Ziemi Zalewskiej

W dziewiętnastym wieku, Ziemia Zalewska stanowiąca jądro Oberlandu, czyli Prus Górnych, weszła w czas prosperity. Inwestycje, takie jak Kanał Elbląski, a potem gęsta sieć kolejowa, spowodowały bum gospodarczy. Dawne dobra rycerskie, przekształcały się w nowoczesne majątki ziemskie. Budowano gorzelnie, cegielnie, tartaki parowe, wprowadzano nowoczesną hodowlę i uprawy. Bogacący się prowincjonalni junkrzy mogli sobie pozwolić na budowę okazałych rezydencji.

Tarpno nie było wyjątkiem, sąsiadowało z majątkami w Girgajnach, Pozortach, Drynkach i Mazankach. Niedaleko było też do Bartek. Dwór w Tarpnie, podobnie jak sąsiadujący w Girgajnach, był położony nad jeziorem Niemoje, które pół wieku temu, przekształcono w stawy rybne.

Pałacyk w Tarpnie, pochodzi z połowy XIX wieku, gdy jego właścicielem był Ludwig Friedrich von Reichel, wtedy też, według projektu Johanna Larassa, powstał rozciągający się wzdłuż brzegów byłego jeziora, park z dużym stawem i kładką spacerową nad nim. W południowej części parku, nadal znajdziemy resztki cmentarza rodowego. Dwór wybudowano na planie litery E, z dwustronnym ryzalitem na osi, mocno wysuniętym od frontu i bocznymi skrzydłami. W elewacji od strony ogrodowej ryzalit poprzedzał taras. Przed elewacją frontową znajdowało się obszerne podwórze, wokół którego usytuowano zabudowania gospodarcze i inwentarskie.

Jeszcze kilkanaście lat temu, bryła mocno zdewastowanego pałacyku, była czytelna, Obecnie, ruiny pochłania przyroda. Nie najlepiej wyglądają pozostałości podwórza gospodarczego oraz zabudowań gospodarczo-inwentarskich.

Tarpno do roku ok. 1537 pozostawało pruską osadą zamieszkiwaną przez wolnych Prusów. Pierwsze wzmianki pisemne o wsi pochodzą z roku 1395. Pierwszym właścicielem Tarpna, jako całej osady został Jakub von Diebes, który wcześniej otrzymał z nadania władcy Prus księcia Albrechta wiele majątków ziemskich rozciągających się od Woryt poprzez Jarnołtowo, Budwity, Gumniska, Budyty, Bartno i Piotrowo, aż po las Rychlicki. W kolejnych latach dokupił między innymi Barty, Girgajny i Tarpno.

Majątek zmieniał przez wieki właścicieli, a w 1841 roku Tarpno z folwarkami Barty i Woryty, przejął Ludwig Friedrich Reichel, w 1861 nobilitowany, jako von Reichel.
W Tarpnie mieszkał i tworzył, Eduard Joachim von Reichel, który swoje książki podpisywał jako Joachim von Kürenberg, dramaturg, naczelny reżyser Opery w Bremie, pisarz. Jako przeciwnik narodowego socjalizmu, zmuszony został do emigracji w Szwajcarii. Będąc we Włoszech, w 1943 roku został tam aresztowany i uwięziony do 1945 roku w niemieckiej Twierdzy Landsberg w Bawarii. W okresie powojennym mieszkał w Hamburgu.

Inflacja lat dwudziestych XX wieku i ostre zimy doprowadziły majątek do problemów finansowych i dworek przekształcono w pensjonat wypoczynkowo-rekreacyjny. W kwietniu 1934 r. część dworku w majątku Tarpno wydzierżawiono pisarzowi hrabiemu Ottfriedowi von Finckenstein.

Pałac Reichelów w Tarpnie nie ucierpiał podczas wojny, po jej zakończeniu w latach czterdziestych ubiegłego wieku został zasiedlony repatriantami ze wschodu. Umieszczono w nim 10 rodzin, a jedno skrzydło pałacu wykorzystano na pomieszczenia gospodarcze. Brak remontów, dzikie przebudowy, nieuregulowany status własności, doprowadził zabytkowy budynek do ruiny.

Trudno polecić zwiedzanie pozostałości po majątku w Tarpnie w okresie wegetacji, bo z roku na rok coraz bardziej zarasta. Aby co nieco zobaczyć, lepiej wybrać się tam po zakończeniu lata. Fotografie pochodzą z 2016 roku. Smutny to widok, obrazujący niewydolność Państwa w roli opiekuna spuścizny kulturowej. A niestety, nie jest to jedyny taki przypadek na Warmii i Mazurach.

Za: "Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich" i Zbigniew Jerzy Woś - portal Jarnołtowo